Sacrum i przemoc – René Girard

René Noël Théophile Girard

Ur. 25 grudnia 1923 w Awinionie, zm. 4 listopada 2015 w Stanford – był francuskim polimatem, historykiem, krytykiem literackim i filozofem nauk społecznych, którego prace należą do tradycji filozofii antropologicznej. Girard był autorem blisko trzydziestu książek, a jego pisma obejmowały wiele dziedzin akademickich. Chociaż odbiór jego prac jest różny w każdej z tych dziedzin, to coraz więcej jest literatury wtórnej na temat jego prac i jego wpływu na takie dyscypliny jak krytyka literacka, teoria krytyczna, antropologia, teologia, psychologia, mitologia, socjologia, ekonomia, kulturoznawstwo i filozofia.

Główny wkład Girarda na rzecz filozofii, jak też na rzecz innych dyscyplin, dotyczył epistemologicznych i etycznych systemów pożądania. Girard uważał, że rozwój człowieka następuje początkowo poprzez proces obserwacyjnego naśladownictwa, w którym niemowlę rozwija pragnienia za pomocą naśladownictwa zachowań dorosłych, łącząc zdobywanie tożsamości, wiedzy i bogactwa materialnego z rozwojem pożądania posiadania czegoś, co posiadają inni.

Dla Girarda religia i mitologia były z tego względu niezbędnymi krokami w ludzkiej ewolucji, aby kontrolować przemoc, która wynika z mimetycznej rywalizacji i nierównej dystrybucji pożądanych rzeczy. Religia ukierunkowała impuls kozła ofiarnego na wyobrażone koncepcje, takie jak Szatan czy demony, których brak, zdaniem Girarda, spowodowałby wzrost konfliktów międzyludzkich. Jego idee były ostro sprzeczne z postmodernizmem, który był modny przez większość jego życia, a jego poglądy na naturę ludzką były pesymistyczne w przeciwieństwie do głównych nurtów jego czasów. Girard postrzegał religię jako istotny instrument spójności, wierząc, że głównym celem świętych tekstów było zakończenie praktyki składania ofiar z ludzi poprzez rytualne zastępowanie zachowań wywołanych przez mechanizm kozła ofiarnego, przyjmując i rozwijając wiele z idei Nietzschego.